Ένα πήλινο πιθάρι και ένας ανεμιστήρας στα χέρια του μηχανολόγου και υπεύθυνου του Εργαστηρίου Αιολικής Ενέργειας του ΤΕΙ Κρήτης κ. Δημήτρη Χρηστάκη μπορεί να μετατραπεί σε ένα πολύ καλής απόδοσης κλιματιστικό για το σπίτι μας. Όπως επίσης και ένας ανεμιστήρας με μια μεγάλη συσκευασία από παγάκια μπροστά από αυτόν…
Η «Νέα Κρήτη» κατέγραψε χθες και δημοσιεύει σήμερα ενδιαφέρουσες και άκρως χρήσιμες για όλους μας συμβουλές και οδηγίες από το γνωστό επιστήμονα, για να δούμε πώς μπορούμε να μειώσουμε δραστικά τη ζέστη στο σπίτι μας και τη ζωή μας, χωρίς να πανικοβαλόμαστε κάθε φορά που ακούμε ότι έρχονται θερμοκρασίες καύσωνα, ενώ ανάλογη συζήτηση κάναμε με τον Δημήτρη Χρηστάκη και για την περίοδο του χειμώνα.
Ας δούμε όμως αρχικά τι μπορούμε να κάνουμε με έναν ανεμιστήρα.
«Αν έχουμε τον ανεμιστήρα και έχουμε και μια μεγάλη επιφάνεια με παγάκια, για παράδειγμα σε ένα τσουβάλι, και φυσάει πάνω στα παγάκια ο ανεμιστήρας, ουσιαστικά έχουμε το ίδιο αποτέλεσμα με αυτό που θα είχαμε εάν υπήρχε στο χώρο μας ένα κλιματιστικό. Δηλαδή ένας άνθρωπος με έναν ανεμιστήρα και παγάκια μπορεί να κατασκευάσει ένα κλιματιστικό μηχάνημα, το οποίο θα έχει μάλιστα και πάρα πολύ καλή απόδοση. Δηλαδή, εδώ με φοιτητές, παίζοντας, τα κάνουμε. Και μάλιστα δίνει και υγρασία στην ατμόσφαιρα και έχει πάρα πολύ καλά αποτελέσματα»…
Με πήλινο πιθάρι
Στη συνέχεια, ο Δημήτρης Χρηστάκης μάς μίλησε για το κόλπο με το πήλινο πιθάρι.
«Μπορείς να φτιάξεις ένα πάρα πολύ ωραίο κλιματιστικό με ένα πιθάρι. Και πιθάρι χωρίς παγάκια μέσα. Μόνο με την εξάτμιση του νερού. Να βάλεις μέσα στο πιθάρι κάποιους ανεμιστήρες, και όταν βρέξεις το πιθάρι να μπορείς να το χρησιμοποιείς σαν κλιματιστικό. Αυτό όμως χρειάζεται σχεδιασμό. Και μάλιστα θα μπορούσαμε και με τους ανθρώπους στο Θραψανό να βλέπαμε μια τέτοια πατέντα στην Κρήτη, με την αξιοποίηση των παραδοσιακών πιθαριών που δημιουργούν εκεί»…
Στο σημείο αυτό, ο Δημήτρης Χρηστάκης ξεκαθαρίζει: «Χρειαζόμαστε, λοιπόν, ένα πιθάρι, έναν ανεμιστήρα κι ένα… μηχανολόγο»…
Παραδοσιακές-βιοκλιματικές κατασκευές
Ο μηχανολόγος και υπεύθυνος του Εργαστηρίου Αιολικής Ενέργειας του ΤΕΙ Κρήτης Δημήτρης Χρηστάκης λέει, εξάλλου, παρακάτω ότι «μια μόνιμη λύση θα μπορούσε να ήταν να αντιγράψουμε την Κνωσό, να αντιγράψουμε τις παραδοσιακές-βιοκλιματικές κατοικίες και να ζούμε μέσα σε τέτοιους χώρους. Να μην περιμένουμε μόνο όταν θα ανέβει ο ήλιος ψηλά και θα μας βαράει στο κεφάλι, για να δούμε τι θα κάνουμε. Ξεκινώντας πάντα από τα δημόσια κτήρια»…
Η χρησιμότητα των οργάνων
«Η χρήση των οργάνων είναι πάντα βοηθητική για να περνάμε καλά», λέει συγκεκριμένα.
«Το να έχουμε, ας πούμε, στο σπίτι μας κανένα-δυο θερμόμετρα δεν είναι δύσκολο. Δε χρειάζεται να δαπανήσουμε περισσότερα από 2-3 ευρώ. Και θα πρέπει να προσέχουμε πολύ απλά πράγματα, όπως να ξέρουμε ότι η εσωτερική μας θερμοκρασία είναι από 36,6 μέχρι 37,1 βαθμούς. Η εξωτερική όμως θερμοκρασία μπορεί να κυμαίνεται από -40 μέχρι 40 βαθμούς. Γι’ αυτό και όλα τα μηχανήματα τα οποία λειτουργούν για τους ανθρώπους έχουν προδιαγραφές από -40 μέχρι 40 βαθμούς».
Στο σημείο αυτό, ο υπεύθυνος του Εργαστηρίου Αιολικής Ενέργειας του ΤΕΙ Κρήτης τονίζει ότι ο κάθε άνθρωπος στο σπίτι του θα πρέπει να έχει στόχο χειμώνα-καλοκαίρι να διατηρεί μια θερμοκρασία της τάξεως των 20 βαθμών της κλίμακας Κελσίου.
«Αυτό όμως είναι αδύνατο. Για να το πετύχεις, θα πρέπει να το πληρώσεις πανάκριβα. Δε γίνεται. Αλλά αυτό που μπορούμε να εφαρμόσουμε είναι να μη μεταβαίνουμε από ένα χώρο σε έναν άλλο με μια εναλλαγή θερμοκρασίας άνω των 8 με 10 βαθμών. Δηλαδή, το πρώτο που κάνουμε είναι να βλέπουμε τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος και πάντα πρέπει να ρυθμίζουμε τη θερμοκρασία 8 βαθμούς κάτω ή πάνω από τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Ποτέ διαφορετικά. Δηλαδή, παίρνω το αυτοκίνητο να πάω στο χωριό μου. Η εξωτερική θερμοκρασία είναι 35 βαθμοί. Είναι αδιανόητο να βάλω τη θερμοκρασία στο αμάξι μου στους 18 βαθμούς. Αυτό είναι βλάβη και της υγείας μας και της τσέπης μας. Δηλαδή βλέπω απ’ έξω 35 βαθμούς; Θα πρέπει εγώ να βάλω μέσα στο αμάξι μου 25, 26, 27 βαθμούς»…
Γιατί θέλουμε υγρασία
«Η άπνοια δημιουργεί ανέβασμα της θερμοκρασίας επειδή δεν εξατμίζεται ο ιδρώτας. Άρα, το να πας σε ένα ρεύμα και να φυσάει να εξατμίζεται ο ιδρώτας οπωσδήποτε βοηθάει πάρα πολύ την ψύξη», λέει στην εφημερίδα μας ο Δημήτρης Χρηστάκης.
«Η σκιά οπωσδήποτε είναι απαραίτητη και το νερό στον οργανισμό μας. Η διαδικασία της παραγωγής του ιδρώτα χρειάζεται νερό. Άμα δεν έχεις πιει νερό, τότε τι ιδρώτα θα βγάλεις; Άρα θα πρέπει να πίνουμε πάρα πολύ νερό το καλοκαίρι. Έτσι έρχεται και ο ιδρώτας, άρα η εξωτερική θερμοκρασία του σώματος θα είναι ελεγχόμενη. Ακόμα και στους 40 βαθμούς να είναι η θερμοκρασία του περιβάλλοντος, άμα εφαρμόσεις όλα αυτά τα μέτρα, δε θα πάθεις θερμοπληξία».
Η «ΣΥΝΤΑΓΗ» ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ
Η απίστευτη προσφορά των δέντρων
Τεράστια είναι όμως και η προσφορά των δέντρων για να αντιμετωπίσει ο άνθρωπος τους καύσωνες, αλλά και τις χαμηλές θερμοκρασίες. Όπως τονίζει ο Δημήτρης Χρηστάκης, «τα φύλλα των δέντρων προσφέρουν μια τεράστια επιφάνεια. Και αν υπολογίσουμε κάποια στιγμή πόσα τετραγωνικά μέτρα είναι η επιφάνεια των φύλλων μιας μέτριας ελιάς, μιλάμε για στρέμματα. Αυτή η επιφάνεια λειτουργεί σαν ένα φυσικό κλιματιστικό μέσο. Και δεν… κομίζουμε γλαύκα εις Αθήνας. Αυτά που λέμε εμείς τώρα τα γνωρίζανε οι άνθρωποι εδώ και πάρα πολλούς αιώνες. Απλά είναι καλό να τα υπενθυμίζουμε και να μη νομίζουμε ότι όλα είναι ένα κουμπάκι και ένα τηλεχειριστήριο, που το πατάς, κάνεις ένα κλικ και ζεις όμορφα»…
Δέντρα – γλάστρες – πρασινάδες
Ρωτήσαμε τον Δημήτρη Χρηστάκη τι πρέπει να κάνουμε στο σπίτι μας σε ό,τι αφορά τα δέντρα, τα φυτά γενικότερα, που ακόμα και σε γλάστρες θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να μειώσουμε τις θερμοκρασίες το καλοκαίρι.
«Ένα δέντρο θα πρέπει να σκιάζει το σπίτι μας. Να κόβει, δηλαδή, την ακτινοβολία του ήλιου. Αν είναι δυνατόν, από τη μεριά του Βορρά να βάζουμε αειθαλή δέντρα. Ελιές για παράδειγμα. Δεν υπάρχει, άλλωστε, πιο ωραίο δέντρο από την ελιά, που να τις αφήνουμε να μεγαλώνουν για να έχουν όγκο και να περνάει από μέσα τους ο αέρας, που θα δροσίζει το σπίτι το καλοκαίρι και θα ζεσταίνει το βορεινό αέρα το χειμώνα, για να μη χτυπάει απευθείας παγωμένος πάνω στον τοίχο του σπιτιού. Επίσης, Ανατολή-Δύση είναι σημαντικό να υπάρχουν δέντρα.
Και στο Νότο να μπαίνουν φυλλοβόλα δέντρα. Το καλοκαίρι θα εμποδίζουν τον ήλιο να μπαίνει μέσα και το χειμώνα θα τον αφήνουν να μπαίνει και να ζεσταίνει το σπίτι», επισημαίνει ο κ. Χρηστάκης.
Στο σημείο αυτό, ο υπεύθυνος του Εργαστηρίου Αιολικής Ενέργειας του ΤΕΙ Κρήτης ξεκαθαρίζει ότι στην Κρήτη δεν έχουμε τόσο μεγάλη ανάγκη θέρμανσης το χειμώνα, όσο έχουμε πρόβλημα ψύξης κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
«Γι’ αυτό εμείς στη χώρα μας στα σπίτια μας πάντα έχουμε εξωτερικούς χώρους. Ενώ σε όλο τον ευρωπαϊκό Βορρά τα σπίτια δεν έχουν αυλές, δεν έχουν χώρους όπου μπορεί κάποιος να περάσει ένα μεγάλο μέρος της ζωής του», προσθέτει χαρακτηριστικά.
Το μυστικό… της άσπρης ταράτσας
Δε βρέχουμε ποτέ στη διάρκεια της μέρας την ταράτσα. Όπως λέει ο αρμόδιος επιστήμονας, εκτός του ότι από τη συστολή και διαστολή προκαλείται σταδιακή ζημιά στο κτήριό μας, δεν έχουμε και καμία μείωση της θερμοκρασίας. Γι’ αυτό και φροντίζουμε το βρέξιμο της ταράτσας να γίνει βράδυ.
Παρακάτω, ο Δημήτρης Χρηστάκης μιλάει για μια ενέργεια που γίνεται ακόμα από ηλικιωμένους ανθρώπους. Να βάψουν με στόκο ή γύψο όλη την επιφάνεια της ταράτσας. Αυτό το άσπρο χρώμα στην ταράτσα βοηθάει πάρα πολύ. Διότι το άσπρο, ως γνωστόν, απωθεί τον ήλιο. Στη συνέχεια, όταν αρχίσουν οι πρώτες βροχές, αυτός ο στόκος ή ο γύψος ξεπλένεται και φεύγει. Είναι ένας τρόπος που δουλεύει…
Όταν φυτεύουμε… στην ταράτσα
Υπάρχει όμως και μια άλλη μέθοδος. Ο Δημήτρης Χρηστάκης εξηγεί ότι τελευταία έχουν έρθει στο εμπόριο κάποια μαξιλάρια με χώμα, τα οποία τα φυτεύεις. Οπότε όλη η ταράτσα είναι φυτεμένη. Αυτός είναι ένας πάρα πολύ καλός τρόπος. Χρειάζεται βέβαια στην αρχή μια καλή υγρομόνωση από κάτω. Βάζεις μετά αυτά τα μαξιλάρια από πάνω με το χώμα κήπου και τα φυτεύεις. Καλύτερο από αυτό δεν υπάρχει. Μπορείς να βάλεις ακόμα και κήπο. Να καλλιεργήσεις ζαρζαβατικά. Να βάλεις λουλούδια. Να βάλεις ό,τι θέλεις…
Φυσικά, αυτό που κάνουν και σήμερα κυρίως στα χωριά πολλοί άνθρωποι, διατηρώντας στις βεράντες τους πολλές και μεγάλες γλάστρες με διάφορα είδη λουλουδιών, επίσης βοηθάει πάρα πολύ στην προστασία του σπιτιού από τις μεγάλες θερμοκρασίες του καλοκαιριού. Είναι κάτι τόσο απλό, αλλά και τόσο χρήσιμο, που καλό είναι να γίνεται. Όσο περισσότερες γλάστρες έχουμε στις βεράντες και τις ταράτσες μας, τόσο μεγαλύτερη σκίαση δημιουργούμε και τόσο μεγαλύτερη προστασία έχουμε από τις ακτίνες του ήλιου και τις υψηλές θερμοκρασίες, όπως επισημαίνει ο υπεύθυνος του Εργαστηρίου Αιολικής Ενέργειας του ΤΕΙ Κρήτης, ο γνωστός μηχανολόγος Δημήτρης Χρηστάκης.
Ο ίδιος βέβαια δεν τάσσεται σε καμία περίπτωση κατά της τεχνολογίας που υπάρχει για να μας παρέχει δροσιά το καλοκαίρι. Όμως, επισημαίνει ότι όσο λιγότερο την έχουμε ανάγκη, τόσο καλύτερα θα μπορούμε πάντοτε να αντιμετωπίζουμε τις δύσκολες καιρικές συνθήκες.
Στην ταράτσα… χώμα και φυτά
Υπάρχει όμως και μια πιο προχωρημένη διαδικασία.
«Να κάνεις μια καλή υγρομόνωση στην ταράτσα και να βάλεις χώμα από πάνω, σε όλη την επιφάνεια της ταράτσας, σε ύψος μπορεί και μισού μέτρου. Έτσι έκαναν παλιά στα χωριά με τη «λεπίδα». Δεν είναι καλλιεργήσιμο το χώμα αυτό. Αλλά τη βάζεις από κάτω επειδή είναι χώμα υδρόφοβο και από πάνω βάζεις κοκκινόχωμα. Να βάλεις ένα χώμα που είναι καλλιεργήσιμο. Μα, αν έχεις πάνω στην ταράτσα σου 30-40 πόντους χώμα, δεν υπάρχει καλύτερη θερμομόνωση από αυτό. Και μπορείς να βάλεις πλακάκι από πάνω σε κάποιες διαδρομές, ώστε να πατάς. Να βάλεις τσιμεντόπλακες. Και δε χρειάζεσαι τσιμεντογωνία.
Χρειάζεται όμως πριν γίνουν όλα αυτά να κάνεις μια καλή υγρομόνωση με ένα γεωύφασμα. Και το ρόλο της θερμομόνωσης τον παίζει το χώμα. Και εκτός του ότι δεν κοστίζουν, αυτά είναι πράγματα που, αν πιάνει το χέρι του ανθρώπου, μπορεί να τα κάνει και μόνος του. Βέβαια, πάντα συμβουλευόμαστε τους ειδικούς. Θα πρέπει κι ένας πολιτικός μηχανικός, που ασχολείται με τη στατικότητα του κτηρίου, να το δει»…
Αξίζει να τονίσουμε ότι παλιά, το ταβάνι των σπιτιών οι άνθρωποι το έφτιαχναν από αυτό το χώμα, για να μην περνάει το νερό, αφού είχε την ιδιότητα να κάνει κρούστα πάνω και να κλείνουν οι πόροι του. Έτσι γινόταν ιδιαίτερα στεγανό.
Αυτό το χώμα συνήθιζαν να το λένε και λεπιδόχωμα. Έβγαινε από ειδικά μέρη και κάθε άνθρωπος που ενδιαφερόταν να το βρει, φρόντιζε εγκαίρως να σκάψει με την αξίνα ή τον κασμά, να γεμίσει σακιά και να τα μεταφέρει στο σπίτι του, για να τα αδειάσει στη σκεπή. Μάλιστα, το χώμα αυτό έμπαινε πάνω από την καλαμωτή. Μετά το πατούσαν και το έστρωναν ομοιόμορφα, το πατούσαν καλά, ώστε να λειτουργήσει στη συνέχεια στεγανωτικά, μη αφήνοντας το νερό να περάσει μέσα στο σπίτι το χειμώνα.
Ρεπορτάζ: Χριστόφορος Παπαδάκης
