Νατάσα Λαμπρινάκου
Κλασική φιλόλογος
[email protected]
Έχουν ακουστεί πολλά για τις παρελάσεις κατά καιρούς. Πολλοί είναι αυτοί που τις συνδέουν με την επταετία ως δικτατορικό κατάλοιπο. Άλλοι πάλι τοποθετούν τις ρίζες των παρελάσεων στην αρχαία Ελλάδα και σε πομπές, όπως αυτή που γινόταν στα Παναθήναια. Τι από όλα αυτά ισχύει;
Όσον αφορά το «δικτατορικό πρόσημο» των παρελάσεων, είναι γνωστό ότι οι δικτάτορες παγκοσμίως προσπαθούν να συνδεθούν με το ένδοξο παρελθόν των λαών τους προκειμένου να στρέψουν την προσοχή του λαού στα επιτεύγματα και τα πεπραγμένα του παρελθόντος. Με αυτόν τον τρόπο παραβλέπονται και ίσως παραγράφονται ακόμη τα «αμαρτήματα» του παρόντος, αφού ο κόσμος είναι παραπλανημένος και επηρεασμένος από μια εθελούσια κατασκευασμένη προγονοπληξία. Ένας, λοιπόν, τρόπος σύνδεσης με το παρελθόν είναι η οργάνωση εκδηλώσεων σε ημέρες μνήμης και οι παρελάσεις. Το ότι λοιπόν τα δικτατορικά και απολυταρχικά καθεστώτα μεταχειρίστηκαν με συγκεκριμένο τρόπο αυτές τις πρακτικές δε σημαίνει ότι από μόνες τους έχουν δικτατορικό χαρακτήρα.
Στον αντίποδα αυτής της άποψης στέκεται η θεωρία περί της προέλευσης των παρελάσεων από τα θρησκευτικά εθιμοτυπικά της αρχαίας Ελλάδας. Είναι γεγονός ότι όχι μόνο σε γιορτές πανελλήνιου βεληνεκούς αλλά και σε ελάσσονες γιορτές τοπικών θεοτήτων λάμβαναν χώρα πομπές προς τιμήν της εκάστοτε θεότητας.
Παρόλο, λοιπόν, που πολλοί συσχετίζουν αυτές τις πομπές με τις παρελάσεις προσωπικά διαφωνώ. Οι αρχαιοελληνικές θρησκευτικές πομπές μου θυμίζουν περισσότερο τις λιτανείες της Ορθόδοξης εκκλησίας παρά τις παρελάσεις. Αν τα συγκρίνουμε θα δούμε πολλά κοινά σημεία: τελούνται στη θρησκευτική γιορτή του Αγίου – θεότητας πρωτοστατούντος του ιερατείου, συμμετέχουν νέα αγνά παιδιά, παίρνει μέρος όλη η πόλη για να αποδώσει «φόρο τιμής» στη λατρεία της θεότητας, κ.α. Εξάλλου είναι γνωστό ότι για να επιτευχθεί η εγκαθίδρυση του χριστιανισμού κατά την εποχή του Βυζαντίου, υιοθετήθηκαν πολλά από τα έθιμα και τις τελετές που χρησιμοποιούσε το Δωδεκάθεο, καθώς κάτι τέτοιο ήταν πιο εύπεπτο και εύκολο να αφομοιωθεί από τους μέχρι πρότινος ειδωλολάτρες.
Ποιο είναι το συμπέρασμα; Γιατί να το ψάξουμε; Έχει όντως νόημα; Μπορεί να είναι οι παραπάνω λόγοι που συνετέλεσαν στην καθιέρωση των παρελάσεων, μπορεί όμως και όχι! Μπορεί να είναι άλλοι. Μπορεί να προέρχονται από τις λαϊκές παραδόσεις άλλων λαών. Μήπως πρέπει επιτέλους να αποσυνδεθούμε από την άκρατη προγονολατρεία που μας χαρακτηρίζει, η οποία έχει λάβει μία μορφή άρρωστης προσκόλλησης στο ένδοξο παρελθόν και μας αδρανοποιεί στο παρόν και πιθανότατα στο μέλλον. Μήπως αντί να ψάχνουμε την απάντηση για όλα στο αρχαίο παρελθόν της Ελλάδας να υιοθετήσουμε έναν γόνιμο μιμητισμό των προγόνων σε πρακτικές που θα μας ωφελήσουν και θα βελτιώσουν την σύγχρονη κοινωνική και πολιτική μας σύσταση;
Στην αρχαία Ελλάδα εκτός όλων των άλλων διοργανώνονταν ημέρες μνήμης, κατά τις οποίες τιμούνταν οι πεσόντες στους περσικούς πολέμους, τον πελοποννησιακό πόλεμο, κ.α. Για ποιο λόγο; Για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι καινούργιοι. Για να κάνει όλη η πόλη (η οποία έπρεπε να είναι παρούσα) μία ανασκόπηση στα λάθη και τα σωστά που έπραξε. Για να υπενθυμίζεται ότι πρέπει να είναι «μύθων τε ρήτορες έργων τε πράκτορες» και άρα οι πομπώδεις λόγοι τους πρέπει να συμφωνούν με τα έργα τους. Για να θυμούνται πως πρέπει να αντιμετωπίζουν όλοι μαζί τους κοινούς κινδύνους, όπως οι Πέρσες, και να μαθαίνουν ότι ένας εμφύλιος πόλεμος μόνο δεινά μπορεί να επιφέρει! ΑΛΛΑ κυρίως για να μαθαίνουν την ιστορία τους! Γιατί; Γιατί ο λαός που δεν γνωρίζει την ιστορία του είναι καταδικασμένος να την ξαναζήσει!
