Κι ενώ γύρω μας οι εξελίξεις μας συγκλονίζουν τόσο σε διεθνές όσο και σε τοπικό επίπεδο, καλούμαστε να προχωρήσουμε με όχημα την ελπίδα και την αισιοδοξία. Με όχημα την ίδια τη ζωή, η οποία συνεχίζεται χωρίς σταθμούς και χωρίς κανέναν στην αναμονή.
Έτσι, συνεχίζεται όχι μόνο η ζωή αλλά και η αγωνία των υποψηφίων στις φετινές πανελλαδικές εξετάσεις στις οποίες, αν κρίνουμε από τα στατιστικά στοιχεία που δημοσίευσε το Υπουργείο Παιδείας, εντοπίστηκαν πολύ χαμηλές βαθμολογίες σε πολλά μαθήματα. Ενδεικτικά, μόλις το 6% των υποψηφίων έγραψε πάνω από 16 στο μάθημα της Έκθεσης. Προσωπικά με ανησυχεί εξίσου το ότι τα μισά παιδιά έγραψαν κάτω από την βάση στην Ιστορία. Αλλά ας τα πάρουμε ένα – ένα, αρχής γενομένης από την Ιστορία.
Φέτος η Ιστορία, αν κρίνουμε από τις βαθμολογίες των μαθητών, μάλλον κατέληξε να είναι αμαρτία! Ωστόσο, δεν δικαιολογείται το 50% να γράφει κάτω από τη βάση. Η Ιστορία χρειάζεται αποστήθιση κατά λέξη. Αν είναι δυνατόν, οι υποψήφιοι καλό θα ήταν να θυμούνται ακόμη και τη στίξη και πιστέψτε με δεν είμαι υπερβολική. Όπως φάνηκε, όμως, κάτι τέτοιο σε μια συντριπτική πλειοψηφία δεν έγινε. Δεν θα σταθώ στο σύστημα των εξετάσεων που προάγει την παπαγαλία, γιατί δεν μπορούμε να το αλλάξουμε παρά μόνο να το διαχειριστούμε όσο καλύτερα μπορούμε. Γι’ αυτό θα σταθώ στο διάβασμα των παιδιών. Οι μαθητές έχουν την τάση να υποτιμούν την αντικειμενική δυσκολία του μαθήματος και να υπερτιμούν την ικανότητά τους να αποστηθίσουν και να θυμηθούν μία ύλη που εκ των πραγμάτων χρειάζεται χρόνο και σίγουρα πολλές επαναλήψεις για να κατακτηθεί. Επίσης, πέφτουν στην παγίδα του χρόνου. «Έλα μωρέ, είμαι ακόμη Β’ Λυκείου. Θα το μάθω το Εμπόριο», «Έλα μωρέ, δεν έγινε και κάτι. Θα τα μάθω όταν θα διαβάσω για το διαγώνισμα». Ναι, αλλά δεν ξέρουν ότι μετά το Εμπόριο ακολουθεί η Ναυτιλία, οι Σιδηρόδρομοι, η Τράπεζα της Ελλάδος και τα Έργα Υποδομής. Ούτε είναι σε θέση να καταλάβουν ότι στο διάβασμα για το διαγώνισμα θα πρέπει να γίνει επανάληψη και όχι εξονυχιστική πρωτογενής εργασία. Άλλωστε αυτό είναι πρακτικά αδύνατο. Δεν μπορεί κανείς να μάθει κατά λέξη 10-15 σελίδες για ένα διαγώνισμα. Και επαναλαμβάνω: ΚΑΤΑ ΛΕΞΗ. Εφόσον, λοιπόν, δεν γνωρίζουν εκ προοιμίου άψογα την ιστορική αφήγηση, δεν μπορούν να απαντήσουν πλήρως και ακριβώς στις ερωτήσεις, ενώ συγχρόνως αδυνατούν να «ξεφυλλίσουν νοητά» το βιβλίο, ώστε να επεξεργαστούν τυχόν συνδυαστικές ερωτήσεις.
Και αφού αναλύσαμε «της Ιστορίας… το ανάγνωσμα», ας πάμε τώρα στο μάθημα – κόλαφο. Στο μάθημα – μύθο. Στο μάθημα φόβο και τρόμο μαθητών και βαθμολογητών: στην Έκθεση! Εδώ το πρόβλημα είναι πολυσχιδές και πολυπαραγοντικό. Αρχικά, οι μαθητές μη έχοντας γενικές γνώσεις και ευρύτερα γνωστικά ερεθίσματα διαβάζουν αλλά δεν κατανοούν σε βάθος. Συνεπώς, δεν προβληματίζονται και δεν παίρνουν πρωτοβουλίες στο διάβασμά τους. Επίσης, έχουμε δημιουργήσει (εκπαιδευτικοί και γονείς) την κακιά συνήθεια στους μαθητές να τους δίνουμε «μασημένη τροφή». Δεν τους προβληματίζουμε, δεν κινητοποιούμε την αντιληπτική τους ικανότητα και δεν τους παρέχουμε ερεθίσματα για να διευρύνουν την ευρυμάθειά τους. Τέλος, επικρατεί η λαθεμένη αντίληψη «θα κάνω φροντιστήριο στη Β’ και Γ’ Λυκείου και θα περάσω. Αυτό μπορεί να ισχύει για ορισμένα μαθήματα. Δυστυχώς, η Έκθεση δεν είναι ένα από αυτά. Η Έκθεση απαιτεί χρόνια τριβή με την ανάγνωση βιβλίων και άρθρων , καθώς επίσης και το πνευματικό εκείνο υπόβαθρο κι επίπεδο που θα καλλιεργήσει την κριτική σκέψη και ανάγνωση των μαθητών και θα αναπτύξει την καλλιέπεια των υποψηφίων. Κοινώς με δύο χρόνια φροντιστήριο στην Έκθεση και χωρίς κανένα αναγνωστικό και συγγραφικό ιστορικό (ιδιαιτέρως με το νέο σύστημα που απαιτεί και προϋποθέτει εξοικείωση με τη Λογοτεχνία), αν κάποιος γράψει πάνω από 15 στο εν λόγω μάθημα είναι τυχαίο περιστατικό και απέχει πολύ από τη νόρμα. Φέτος, μάλιστα, οι απαντήσεις που έδωσε η ΚΕΕ στα βαθμολογικά για τη διόρθωση του θέματος Δ ήταν λάθος και άσχετες με την διατύπωση του ερωτήματος. Ας αποφασίσει και η επιτροπή να αυτοβελτιωθεί και να αυτοδιορθωθεί ή τουλάχιστον αν δεν μπορεί να το κάνει να διορθώσει τις εκφωνήσεις που δίνει. Η ερώτηση «Πώς το διάβασμα βιβλίων βοηθά στη διαχείριση του ελεύθερου χρόνου» έχει άλλες απαντήσεις από την ερώτηση «Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της ανάγνωσης βιβλίων». Στις φετινές πανελλήνιες ζητήθηκε στο Θέμα Δ το πρώτο ερώτημα, ωστόσο οι απαντήσεις της επιτροπής αφορούσαν το δεύτερο.
Παρόλ’ αυτά, η βασική συνιστώσα που παίζει καθοριστικό ρόλο στην επίδοση των υποψηφίων σε όλα τα μαθήματα δεν είναι άλλη από το «μεράκι». Τα παιδιά δεν γράφουν και δεν διαβάζουν πλέον με όρεξη και μεράκι. Εκτελούν τις υποχρεώσεις τους διεκπεραιωτικά απλά για να τις κάνουν. Το επιμύθιο επομένως, είναι το εξής: όσο οι Πανελλήνιες εξετάσεις αντιμετωπίζονται χρησιμοθηρικά και καιροσκοπικά θα βλέπουμε τέτοια επαίσχυντα ποσοστά. Οι Πανελλήνιες είναι η κορωνίδα της δωδεκαετούς φοίτησης στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Δεν υπάρχουν μυστικά. Δεν υπάρχουν μαγικά φίλτρα και φόρμουλες. Υπάρχει μόνο ΔΙΑΒΑΣΜΑ – ΔΙΑΒΑΣΜΑ – ΔΙΑΒΑΣΜΑ.
Νατάσα Λαμπρινάκου
Κλασική φιλόλογος
[email protected]
