«Πρέπει κάτι να κάνω…» Με αυτήν τη σκέψη στο μυαλό του, ο πρωταγωνιστής της ιστορίας μας περνά την πύλη της ετήσιας έκθεσης για το franchising. Είναι ο τόπος συνάντησης αυτών που θέλουν να «πουλήσουν» μια έτοιμη επιχειρηματική ιδέα και εκείνων που ενδιαφέρονται να την αγοράσουν.
Εχοντας στον τραπεζικό του λογαριασμό μεγάλο μέρος της αποζημίωσης που εισέπραξε όταν απολύθηκε από την εταιρεία όπου δούλευε επί 25 συναπτά έτη, ο πρωταγωνιστής μας ψάχνει τις απαντήσεις. Γνωρίζει το στόχο: «Να ανοίξω ένα μαγαζί για να απασχοληθώ εγώ και τα μέλη της οικογένειάς μου». Επιχειρηματικότητα ανάγκης λένε οι ειδικοί αυτό το φαινόμενο, το οποίο γίνεται εντονότερο όταν αυξάνεται η ανεργία και φουντώνει η κρίση. Σύμφωνα μάλιστα με το «Παρατηρητήριο του Franchising», οι 85 στους 100 ανοίγουν κατάστημα για επιβίωση και μόλις οι 15 στους 100 για επένδυση.
Πόσα χρήματα να διαθέσει και τι επιχείρηση να ανοίξει; Να προτιμήσει μια έτοιμη, δοκιμασμένη ιδέα (από αυτές που προσφέρει το franchising) ή κάτι νέο με περισσότερο ρίσκο; Και αν κλίνει προς το franchising, ποια ιδέα να υλοποιήσει; Οι διαθέσιμες προτάσεις αυτήν τη στιγμή υπερβαίνουν τις 600: από σούπερ μάρκετ, εστιατόρια, καφετέριες, «ντονατσάδικα» και «γιαουρτάδικα» μέχρι φροντιστήρια, ταπητοκαθαριστήρια και εργαστήρια διακοσμητικών γλυπτών από πάγο. Οι καινούργιες ιδέες στο franchising αποσπούν την προσοχή. Και φέτος είναι πολλές: από ταϊλανδέζικο και μεξικάνικο delivery μέχρι κατάστημα επισκευής κινητών αλλά και σημεία για κατασκευή ιστοσελίδων ηλεκτρονικού εμπορίου ή τοπικής ενημέρωσης (local portals).
«Εγγυήσεις» δεν υπάρχουν. Ειδικοί του χώρου αναφέρουν επιτυχημένες περιπτώσεις ανθρώπων που κατάφεραν να αποσβέσουν την επένδυσή τους μέσα σε 18 ή 24 μήνες. Θυμούνται όμως και περιπτώσεις franchisees (έτσι λέγονται αυτοί που ανοίγουν ένα κατάστημα με τη μέθοδο του franchising) οι οποίοι αναγκάστηκαν να βάλουν «λουκέτο» ή άλλους που οδηγήθηκαν στα δικαστήρια με τον franchisor (δηλαδή αυτόν που τους έδωσε το δικαίωμα να ανοίξουν το επώνυμο κατάστημα έναντι αμοιβής).
Η κρίση έπαιξε το ρόλο της. Οδήγησε σε κλείσιμο καταστημάτων, εξαφάνισε επιχειρηματικές ιδέες και ολόκληρες αλυσίδες και ανάγκασε franchisees να πουλήσουν το κατάστημά τους με μεγάλη ζημιά. Από την άλλη, όμως, δημιούργησε ευκαιρίες. Συμπίεσε το κόστος λειτουργίας, καθώς ενοίκια και μισθοί δεν είναι πλέον αυτά που ήταν το 2008 ή το 2009. Ακόμη και οι απαιτήσεις των franchisors, όσον αφορά το ύψος των δικαιωμάτων, έπεσαν.
Αναμφίβολα, το μεγαλύτερο πρόβλημα του υποψήφιου επενδυτή είναι η έλλειψη ρευστότητας. Οι τράπεζες δεν χρηματοδοτούν. Το franchising, παρά τις επίμονες προσπάθειες του συλλόγου, δεν εντάσσεται στο ΕΣΠΑ. Για να ανοίξει κανείς κατάστημα, χρειάζεται ζεστό χρήμα. Παρά τις αντιξοότητες, μερικές εκατοντάδες τόλμησαν και άνοιξαν μαγαζί – ακόμη και μέσα στο 2013 της ύφεσης. Θα βρουν και φέτος μιμητές; Οι πρώτες ενδείξεις κάνουν λόγο για αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος.
Τε πέντε κρίσιμα ερωτήματα
1. Μου ταιριάζει το αντικείμενο;
Μπορεί να φαίνεται εξαιρετική ιδέα να ανοίξετε καθαρισ τήριο, αφού στη γειτονιά σας δεν υπάρχει. Ομως αντέχετε την ορθοστασία; Αν όχι, ξεχάσ τε το. Μπορεί να πισ τεύετε ότι μια επώνυμη καφετέρια θα αποδειχθεί «χρυσωρυχείο» για εσάς και την οικογένειά σας. Είσ τε όμως έτοιμοι θα θυσιάσετε όλα τα Σαββατοκύριακά σας και τις αργίες; Και μην πάει το μυαλό σας ότι θα προσλάβετε διευθυντή. «Το σωστό franchising επιβάλλει αυτοπρόσωπη παρουσία του επιχειρηματία», συμβουλεύουν οι ειδικοί. Πολλές φορές, μάλισ τα, η προσωπική ενασχόληση του franchisee αποτελεί και συμβατική του υποχρέωση. Πριν λάβετε την ορισ τική απόφαση, ρωτήστε και τα μέλη της οικογένειάς σας. Στην Ελλάδα, το φαινόμενο της «συγγενικής απασχόλησης» είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο. Αν το μαγαζί που θα ανοίξετε ταιριάζει και στα παιδιά σας, τόσο το καλύτερο.
2. Μπορώ να το χρηματοδοτήσω;
Ενας κανόνας λέει ότι τα ίδια κεφάλαια (δηλαδή αυτά που βάζετε από την τσέπη σας) δεν θα πρέπει να είναι λιγότερα από τα 2/3 της επένδυσης. Λόγω κρίσης, θα πρέπει να είσ τε πιο αυστηροί. Θα βαδίσετε με μεγαλύτερη ασφάλεια αν, εκτός από το κόστος της επένδυσης, έχετε εξασφαλίσει και τα έξοδα για τη λειτουργία του κατασ τήματος για το πρώτο διάσ τημα (π.χ. 18μηνο). «Ενα μαγαζί δεν καλύπτει τα έξοδά του από την πρώτη ημέρα. Αυτοί που θα ανοίξουν εκτιμώντας ότι ένα μέρος της επένδυσης θα το χρηματοδοτήσουν με τα έσοδα των πρώτων εβδομάδων ή μηνών θα φορτωθούν με άγχος και κινδυνεύουν να βρεθούν σε αδιέξοδο», μας λέει ο Μαξ Κωνσταντινίδης, πρόεδρος της έκθεσης ΚΕΜ Franchise: «Καλύτερα να γίνει μια μικρότερη επένδυση, την οποία ο ενδιαφερόμενος θα μπορεί με άνεση να κρατήσει ζωντανή ακόμη και αν οι εξελίξεις στην αγορά είναι δυσμενείς, παρά να βρεθεί εν μέσω κρίσης με άδεια τσέπη και φορτωμένος με τραπεζικό δανεισμό».
3. Πού θα ανοίξω το μαγαζί;
Δεν ανοίγουμε κατάστημα με μοναδικό κριτήριο το πόσο κοντά είναι στο σπίτι μας. Για να μειωθεί το ρίσκο της επένδυσης, θα πρέπει να γίνει μελέτη που να αποτυπώνει: Το βιοτικό επίπεδο και την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών στη συγκεκριμένη περιοχή, αλλά και τις συνήθειές τους. Προτιμούν την τοπική αγορά ή επιλέγουν να δαπανήσουν χρόνο και χρήμα στο κοντινό εμπορικό κέντρο; Την «ανθρωπογεωγραφία» της περιοχής. Είναι ηλικιωμένοι; Νέοι; Οικογένειες με μικρά παιδιά; Τα χαρακτηριστικά του κατασ τήματος: την πρόσοψη, αν αυτή καλύπτεται από ένα δέντρο, ένα περίπτερο ή μια στάση λεωφορείου, το πλάτος του πεζοδρομίου, το αν υπάρχει χώρος για parking πελατών – ακόμη και σε ποια μεριά του δρόμου προτιμούν να περπατούν οι καταναλωτές. Το κόστος του κατασ τήματος. Το ενοίκιο, τα δημοτικά τέλη, οι ανάγκες για θέρμανση και ψύξη του χώρου, ενδεχόμενη απαίτηση του ιδιοκτήτη για «αέρα» (αν και λόγω κρίσης τέτοιο θέμα τίθεται σπάνια πλέον) ή κάποια ενοίκια μπροστά ως εγγύηση.
4. Θα πάρω πίσω τα χρήματά μου και πότε;
Οι franchisors θα σας δώσουν μια περίοδο απόσβεσης (συνήθως από 18 έως 36 μήνες). Δεν θα σταθείτε μόνο στα λεγόμενά τους. Θα κάνετε και τους δικούς σας υπολογισμούς ως εξής: συντάσσοντας έναν πίνακα με όλο το κόστος της επένδυσης (κατασκευή κατασ τήματος, δικηγόροι, συμβολαιογράφοι, αμοιβή του franchisor, προκαταβολές ενοικίων, φόροι, λογισ τές), προκειμένου να προσδιορίσετε με κάθε λεπτομέρεια πόσα κεφάλαια θα κοστίσει το άνοιγμα. Χρησιμοποιώντας τα στοιχεία που θα σας δώσει ο franchisor, αλλά και με προσωπική έρευνα, θα φτιάξετε έναν δεύτερο πίνακα με το μηνιαίο λειτουργικό κόστος (μισθοί, ενοίκια, ΔΕΗ, εφορία, ΦΠΑ, ακόμη και τα προσωπικά σας έξοδα μετακίνησης). ρωτώντας άλλους franchisees της ίδιας αλυσίδας και λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της περιοχής, θα κάνετε διάφορα σενάρια για τα πιθανά ετήσια έσοδα. Θα αφαιρέσετε τα έξοδα και θα προσεγγίσετε κατ’ εκτίμηση το κέρδος. Προσοχή: Μην ξεχάσετε την εφορία, η οποία παίρνει τουλάχισ τον το 26% των κερδών. Ανάλογα με το ποσό που θα απομείνει, θα γνωρίζετε πόσο γρήγορα μπορεί να γίνει η απόσβεση της επένδυσης.
5. Ανεξάρτητο κατάστημα ή franchising;
Και στη μία και στην άλλη περίπτωση, θα μπείτε στον επιχειρηματικό στίβο – άρα και στη διαδικασία να βρείτε και να διαθέσετε κεφάλαια και, φυσικά, να αναλάβετε ρίσκο. Αυτό που διαφέρει είναι το πόσα κεφάλαια θα διαθέσετε, πού θα τα βρείτε και πόσο ρίσκο είσ τε διατεθειμένος να αναλάβετε. Συγκρίνετε και αποφασίζετε: ο αυτόνομος επιχειρηματίας οφείλει να συλλάβει την ιδέα, να βρει όνομα, να φτιάξει το κατάσ τημα, να οργανώσει τη δουλειά από την αρχή. Με το franchising είναι όλα έτοιμα. Ωστόσο, περιθώριο ατομικής παρέμβασης δεν υπάρχει. Ολα εκτελούνται βάσει… εγχειριδίου. ο αυτόνομος επιχειρηματίας εκπαιδεύει μόνος του το προσωπικό. Στο franchising, αυτό είναι δουλειά του franchisor. στο franchising, οι προμήθειες έρχονται από συγκεκριμένους προμηθευτές και -θεωρητικά- ο εφοδιασμός των καταστημάτων είναι συμβατικά κατοχυρωμένος. Ο αυτόνομος επιχειρηματίας πρέπει μόνος του να επιλέξει προμηθευτές. Εχει περιθώριο να κάνει έρευνα αγοράς, αλλά δεν μπορεί να επιτύχει τις οικονομίες κλίμακας που συνήθως επιτυγχάνει ο franchisor (αγοράζοντας μεγαλύτερες ποσότητες, εξασφαλίζει και καλύτερες τιμές). Την προβολή ενός αυτόνομου καταστήματος την αναλαμβάνει ο επιχειρηματίας μόνος του. Στο franchising, το σήμα προβάλλεται από όλους. Βέβαια, και στη δεύτερη περίπτωση, η προβολή πληρώνεται. Ωστόσο, η δαπάνη επιμερίζεται σε πολλούς. Ανοίγοντας το δικό σας κατάστημα, έχετε πιθανότητα να πάρετε επιδότηση από κοινοτικά προγράμματα (ΕΣΠΑ). Το franchising έχει αποκλειστεί από τέτοιου είδους προγράμματα. Ολα τα πλεονεκτήματα του franchising ισχύουν πρακτικά μόνο αν ο franchisor είναι οργανωμένος και -το κυριότερο- έντιμος. Σε αντίθετη περίπτωση, τα πλεονεκτήματα εξαφανίζονται και η σύμβαση μετατρέπεται σε… βαρίδι που απομακρύνεται με κόπο και με έξοδα ύστερα από προσφυγή στη Δικαιοσύνη.
Θάνος Τσίρος
