Αρκετοί αρχίζουν να αναρωτιούνται: Πώς είναι δυνατόν να δίνονται με το σταγονόμετρο χρήματα για την παιδεία ή το υγειονομικό σύστημα, ενώ ξαφνικά βρίσκονται διαθέσιμα ατελείωτα τρισεκατομμύρια για τις μεγάλες εταιρείες και τράπεζες;
«Το υπέροχο όσον αφορά τη χώρα μας είναι ότι μπορούμε να χειριστούμε εύκολα τα 6,2 τρισεκατομμύρια δολάρια (σ.σ. που θα τυπώσει η FED). Θα χορηγηθούν σε δύο κομμάτια. Το ένα, 2,2 τρισ. και το άλλο, 4 τρισ. Είναι το νόμισμά μας. Είναι δικό μας. Είδα τον Jerome Powell, ο οποίος κάνει καλή δουλειά. Είπε ότι θα κάνουμε ό,τι πρέπει να κάνουμε. Έτσι, John, πρέπει να κάνουμε ό,τι πρέπει να κάνουμε».
Αυτά ακριβώς είπε ο πρόεδρος των ΗΠΑ, μεταξύ άλλων, στις 27 Μαρτίου, απαντώντας στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων.
Επειδή δεν είμαστε (ακόμα) εξοικειωμένοι με τα τόσο μεγάλα νούμερα, να επισημάνουμε πως ένα τρισεκατομμύριο ισούται με χίλια δισεκατομμύρια. Η FED θα «τυπώσει» χιλιάδες δισεκατομμύρια. Για την ακρίβεια, 6.200.000.000.000 δολάρια. Ο αριθμός αυτός έχει 13 ψηφία! Και αν δεν φτάσουν, δεν υπάρχει λόγος να στεναχωριόμαστε, μας λένε. Θα βγάλουμε και άλλα. Όσα χρειαστούν!
Πού βρέθηκαν αυτά τα 6,2 τρισεκατομμύρια; Υπάρχουν πολλές απαντήσεις, με εμπνευσμένες πολύπλοκες επιστημονικές ορολογίες, αλλά αυτό που ταιριάζει πιο κοντά στην πραγματικότητα είναι «από αέρα κοπανιστό». Πώς τα φέρνει η άτιμη η ζωή! Το καλοκαίρι, ο Trump, όταν σε ένα tweet του έκφρασε τη γνώμη του για τα κρυπτονομίσματα, ήταν για να τα κατηγορήσει ακριβώς γι’ αυτό. Ότι παράγονται από «κοπανιστό αέρα».
Ας επιστρέψουμε, όμως, στην αμερικανική οικονομία. Τα μέτρα περιορισμού επεκτάθηκαν μέχρι τις 30 Απρίλη στις ΗΠΑ, όπως ανακοινώθηκε από τον Λευκό Οίκο. Φανταστείτε τι θα γίνει στο θέμα της ανεργίας, αν σκεφτείτε πόσο πολύ εκτινάχθηκε την προηγούμενη εβδομάδα.
Ο Trump έχει ήδη προετοιμάσει τους Αμερικανούς για άνοδο των κρουσμάτων, χαρακτηρίζοντας τις επόμενες δύο εβδομάδες «πολύ, πολύ επίπονες».
Πάντως ο υπουργός Οικονομικών Steven Mnuchin έχει βρει τρόπο να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Θα τυπώσουν 350 δισεκατομμύρια και θα τους τα μοιράσουν. «Αν δεν φτάσουν, θα τυπώσουμε κι άλλα. Έχει οικονομική λογική αυτό, γιατί έτσι και αλλιώς θα μας στοίχιζαν τα επιδόματα ανεργίας», διευκρίνισε. Είδατε πόσο απλό είναι τελικά; Σου λείπουν λεφτά; Κάτσε να τυπώσω λίγα να σου δώσω.
Θα βοηθήσουν όλα αυτά την οικονομία; Πιθανότατα, ναι. Σε περιόδους κρίσης, όταν στενέψει η παροχή ρευστότητας στο σύστημα, χρειάζεται να αντικατασταθεί, αλλιώς οδηγούνται σε ξαφνικό θάνατο πολλές επιχειρήσεις. Ωστόσο, δεν χρειάζεται να έχεις διδακτορικό στα οικονομικά για να αντιληφθείς πως σε μετέπειτα στάδιο πρόκειται να υπάρξουν παρενέργειες. Μπορεί η τεχνολογία να έχει προοδεύσει, αλλά ακόμα δεν έχει εφευρεθεί το μαγικό ραβδάκι που εξαφανίζει το κόστος. Εκτός αν νομίζει κάποιος πως δεν δημιουργεί ζημιές το να κάθονται οι εργαζόμενοι σπίτι τους και να μην παράγουν ή να μειώνεται η κατανάλωση σε περιορισμένου εύρους αγαθά.
Μια παράπλευρη πτυχή της κρίσης είναι πως αρκετοί άρχισαν να αναρωτιούνται πώς είναι δυνατόν να δίνονται με το σταγονόμετρο χρήματα για την παιδεία ή το υγειονομικό σύστημα, ενώ ξαφνικά βρίσκονται διαθέσιμα ατελείωτα τρισεκατομμύρια για τις μεγάλες εταιρείες και τις τράπεζες, όπως έγινε ξανά το 2008. Μήπως τελικά οι προτεραιότητες του παρόντος οικονομικού συστήματος είναι λιγότερο ορθολογικές από όσο πιστεύαμε;
Το σίγουρο είναι πως όλη αυτή η πλημμυρίδα «φρεσκοτυπωμένων» νομισμάτων, καθώς δεν είναι μόνο οι ΗΠΑ που εφαρμόζουν αυτή την τακτική, μειώνει τη σπανιότητα του χρήματος. Το γεγονός αυτό δεν αμφισβητείται. Δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Είναι ζήτημα απλής αριθμητικής. Όταν διπλασιάζεται η ποσότητα ενός σπάνιου αντικειμένου, τότε αυτό γίνεται λιγότερο σπάνιο. Το μόνο που ελπίζουν οι αρχές και οι οικονομολόγοι είναι να μην υπάρξουν άμεσα έντονες πληθωριστικές πιέσεις, μια που η καταναλωτική ζήτηση περιορίζεται.
Δεν πρόκειται για κάτι καινούργιο. Τα νομίσματα νομοτελειακά χάνουν την αξία τους. Ακόμα και στις ιδανικότερες οικονομικές συνθήκες, καθώς οι Κεντρικές Τράπεζες επιδιώκουν πληθωρισμό της τάξης του 2%.
Στο παρακάτω διάγραμμα βλέπουμε τα τελευταία 50 χρόνια την πραγματική αξία του δολαρίου, αποπληθωρισμένη. Η αγοραστική αξία έφτασε να αποτελεί ένα μικρό κλάσμα. Μόνο ο ρυθμός υποβιβασμού της αξίας ενός νομίσματος αλλάζει κατά καιρούς. Όχι η μακροπρόθεσμη κατεύθυνση προς το μηδέν.
.JPG?ssl=1)
Αν αυτά ισχύουν στο δολάριο, το νόμισμα πίσω από την πιο ισχυρή οικονομία, μπορείτε εύκολα να αντιληφθείτε τι συμβαίνει με άλλα νομίσματα. Το ρευστό όντως είναι βασιλιάς για την ώρα. Τους τελευταίους 1-2 μήνες αναβαθμίστηκαν σε σχέση με τα υπόλοιπα περιουσιακά στοιχεία. Ωστόσο από κάποιο σημείο και μετά, θα αρχίσουν να χάνουν την πραγματική αξία τους. Θα μείνουν με την ονομαστική, η οποία όμως θα αντιπροσωπεύει μειωμένη αγοραστική δύναμη.
Πώς αντιδρά η Wall Street
Γιατί ανέβηκαν τα χρηματιστήρια τις τελευταίες ημέρες; Τα οικονομικά δεδομένα δεν βελτιώθηκαν. Χειροτερεύουν καθημερινά. Εταιρείες συνεχίζουν να κλείνουν. Οι εργαζόμενοι εξακολουθούν να κάθονται στο σπίτι. Τα στατιστικά που αφορούν την εξάπλωση του ιού επιδεινώνονται. Ωστόσο, οι μετοχές αντικατοπτρίζουν ελπίδες και όνειρα. Όταν συμβαίνει μια μεγάλη υποχώρηση, πολλοί επενδυτές θεωρούν πως πρέπει να βιαστούν για να μη χάσουν την ευκαιρία να αγοράσουν «φτηνά».
Σκέφτονται πως όταν μια μετοχή είναι 50% κάτω από τα υψηλά της, αποτελεί ευκαιρία. Πράγματι, θα ήταν αληθές αν η αξία της επιχείρησης παρέμενε η ίδια. Δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Οι περισσότερες εταιρείες που σημειώνουν μεγάλη μείωση του τζίρου, κατά πάσα πιθανότητα δεν θα έχουν απλώς μειωμένα κέρδη, αλλά θα παρουσιάσουν ζημιές. Αργά ή γρήγορα, όταν μηδενίζουν τα έσοδα, όσο ακμάζουσα επιχείρηση και να είναι, θα αντιμετωπίσει ζήτημα επιβίωσης.
Παρόλο που η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται πάντα, σίγουρα αποτελεί οδηγό. Το παρακάτω διάγραμμα από τη Μεγάλη Ύφεση, είναι αρκετό στο να μας κάνει επιφυλακτικούς. Φυσικά οι συνθήκες είναι πολύ διαφορετικές. Τότε το δολάριο είχε αντίκρισμα σε χρυσό, οι άνθρωποι πέθαιναν από πολιομυελίτιδα, δεν υπήρχε διαδίκτυο.
.JPG?ssl=1)
Σε λιγότερο από ένα μήνα, όταν θα αρχίσουν να ανακοινώνονται τα αποτελέσματα τριμήνου των εισηγμένων αμερικανικών εταιρειών, θα έχουμε μια πρώτη γεύση σε νούμερα, του αντίκτυπου της πανδημίας στις επιχειρήσεις. Κάθε πρόβλεψη είναι παρακινδυνευμένη. Ειδικά αν η μπαγκέτα που κρατάει ο μαέστρος της οικονομικής δραστηριότητας είναι αόρατη: ο Covid-19.
