Κατά μια άποψη, αποτελεί την παλαιότερη επιχείρηση στην Ελλάδα. Το σίγουρο, πάντως, είναι ότι αποτελεί ένα από τα παλαιότερα – αν όχι το παλαιότερο – καφενείο της χώρας μας, μετρώντας όχι απλώς μερικές δεκαετίες, αλλά μερικούς αιώνες ζωής. Σήμερα, ξεκινάμε ένα ταξίδι που θα μας πάει από το Πήλιο στην Ιαπωνία, ρίχνοντας μια ματιά στις μακροβιότερες επιχειρήσεις του κόσμου.
Η πρώτη μας στάση είναι η ελληνική οικογενειακή επιχείρηση που φέρει την επωνυμία «Παραδοσιακό Καφενείο Εμμανουήλ Φορλίδα» και που ξεκίνησε την λειτουργία της στο πολύ μακρινό 1785. Για να καταλάβει κανείς πόσο πίσω στον χρόνο τοποθετείται το συγκεκριμένο γεγονός, αρκεί να σκεφτεί πως η Γαλλική Επανάσταση ξεκίνησε τέσσερα χρόνια μετά, το 1789.
Το συγκεκριμένο καφενείο, πάντως, βρίσκεται στο χωριό Λαύκος, στην κορυφογραμμή του Νότιου Πηλίου, σε υψόμετρο 310 μέτρων. Το χωριό, όπως διαβάζουμε στην επίσημη ιστοσελίδα του, είναι ιδιαίτερο, «με εντυπωσιακή μεγάλη πλατεία, πετρόκτιστες βρύσες και πλακόστρωτα καλντερίμια μέσα από τα οποία ο επισκέπτης μπορεί να ανακαλύψει γνήσια πηλιορείτικα αρχοντικά».
Στην καρδιά του Λαύκου βρίσκεται και το καφενείο του Φορλίδα το οποίο λειτουργεί αδιάκοπα από την ημέρα της ίδρυσης του. Με έναν πρόχειρο υπολογισμό, η συγκεκριμένη επιχείρηση λειτουργεί εδώ και 235 χρόνια! Τα παλιά χρόνια διέθετε στον πάνω όροφο χάνι, όπου μπορούσε κάποιος να διανυκτερεύσει. Σε αυτό είχαν διαμείνει προσωπικότητες όπως οι λογοτέχνες Παπαδιαμάντης, και Βάρναλης αλλά και ο παιδαγωγός Αλέξανδρος Δελμούζος.
Αν και το το χάνι δεν λειτουργεί πια, η ιστοσελίδα του χωριού μας πληροφορεί πως «ο κύριος Μανώλης [ο σημερινός ιδιοκτήτης του» συνεχίζει να σερβίρει καθημερινά, παραδοσιακό ελληνικό καφέ μέσα σε μια ατμόσφαιρα που έχει διατηρήσει την γοητεία του χθες αναλλοίωτη στο πέρασμα των χρόνων». Το καφενείο δημιουργήθηκε από τον παραπροπάππου του. Όλη η ζωή του είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με αυτό: «εδώ γεννήθηκα, εδώ μεγάλωσα και εδώ παραμένω» όπως έλεγε σε παλαιότερο αφιέρωμα του περιοδικού «Ταχυδρόμος».
Το ωράριο λειτουργίας του παραμένει το ίδιο, χωρίς καμία διαφοροποίηση από γενιά σε γενιά, από τις 6.30 το πρωί ως τις 12 το μεσημέρι και από τις 4 το απόγευμα μέχρι αργά το βράδυ, σερβίροντας καφέδες και αναψυκτικά, λειτουργώντας σαν τόπος συνάντησης. Και φυσικά, σε αυτό εντοπίζει κανείς ότι θα μπορούσε να βρει σε μια επιχείρηση του είδους: ψάθινες καρέκλες, τραπεζάκια από μάρμαρο Πηλίου και μια ξυλόσομπα για τον χειμώνα.
Οι μακροβιότερες επιχειρήσεις του κόσμου
Αν και το να έχει ιδρυθεί μια επιχείρηση το 1785 και να λειτουργεί ακόμη και στον αιώνα που διανύουμε ακούγεται εντυπωσιακό, ακόμη πιο εντυπωσιακά δεδομένα θα εντοπίσει κάποιος αν ψάξει να βρει τις μακροβιότερες επιχειρήσεις στον κόσμο, όχι μόνο στην Ελλάδα. Και αυτό που θα δει είναι πως αυτές προέρχονται – κατά κύριο λόγο – από την Ιαπωνία.
Για την ακρίβεια, μέχρι και πριν από μερικά χρόνια, η παλαιότερη επιχείρηση στον κόσμο ήταν η ιαπωνική Kongō Gumi, με την ίδρυση της να χρονολογείται πίσω στο 578 στην Οζάκα (ναι, κοντά στα 1500 χρόνια πριν). Αποτελούσε μια κατασκευαστική που είχε συμμετάσχει σε πολλά μεγάλα έργα. Εντούτοις, από το 2006 και λόγω οικονομικών προβλημάτων, απορροφήθηκε από την ανταγωνίστρια Takamatsu.
Αρκετά χρόνια μετά, το 705, ιδρύθηκε η Nishiyama Onsen Keiunkan. Αποτελεί το παλαιότερο ξενοδοχείο και ίσως την παλαιότερη εταιρεία, μετά τις αλλαγές στο καθεστώς λειτουργίας της Kongō Gumi. Επί της ουσίας, αποτελεί ένα «ζεστό λουτρό», όπως χαρακτηρίζεται. Από την ίδρυσή του, όλα τα νερά προέρχονται απευθείας από την κοντινή πηγή. Λειτουργεί συνεχώς από 52 γενιές της ίδιας οικογένειας.
Η επόμενη παλαιότερη εταιρεία είναι και αυτή ιαπωνική. Πρόκειται για την Koman, που ξεκίνησε το 717 και αποτελεί ένα «yokan», ένα παραδοσιακό, δηλαδή, πανδοχείο. Μια χρόνια μετά, το 718, ιδρύθηκε η επίσης ιαπωνική Hōshi Ryokan, αποτελώντας και αυτή με τη σειρά της ένα πανδοχείο αυτού του τύπου. Για να βρούμε την μακροβιότερη επιχείρηση εκτός Ιαπωνίας θα πρέπει να πάμε στο Salzburg της Αυστρίας και το St. Peter Stiftskulinarium, ένα εστιατόριο με 600 διαφορετικά είδη κρασιού που λειτουργεί από το 803.
Σημειώνεται πως η Ιαπωνία έχει 33.000 επιχειρήσεις με διάρκεια «ζωής» που φτάνει τουλάχιστον τον έναν αιώνα. Οι επιχειρήσεις αυτές είναι γνωστές ως «shinise», ένας χαρακτηρισμός που μεταφράζεται ως «παλιό κατάστημα». Που οφείλεται όμως αυτό; Σύμφωνα με τον Yoshinori Hara, πρύτανη και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Κιότο, οι ιαπωνικές επιχειρήσεις δίνουν έμφαση στη βιωσιμότητα, παρά στη γρήγορη μεγιστοποίηση του κέρδους.
«Γενικότερα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι οφείλεται στον μακροπρόθεσμο προσανατολισμό: στον πολιτισμό του σεβασμού της παράδοσης και των προγόνων, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η Ιαπωνία υπήρξε νησιωτική χώρα με σχετικά περιορισμένη αλληλεπίδραση με άλλες χώρες». Η Innan Sasaki, επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Warwick, επισημαίνει την επιθυμία των ανθρώπων να αξιοποιήσουν όσο το δυνατόν περισσότερο αυτά που έχουν στη διάθεση τους, διατηρώντας τις τοπικές επιχειρήσεις στην κοινότητα.
Πολλές από αυτές τις παλιές εταιρείες είναι μεσαίες ή μικρές οικογενειακές που εστιάζουν στη φιλοξενία και τα τρόφιμα. Πολλές εταιρείες έχουν επωφεληθεί μάλιστα από την ευρέως αποδεκτή ιαπωνική πρακτική της «υιοθέτησης» ενήλικων ανδρών εργαζομένων στην ιδρύτρια οικογένεια για να εξασφαλίσουν μια αδιάσπαστη διαδοχή για την επιχείρηση, κάτι που έκαναν και τεράστιες επιχειρήσεις όπως η Suzuki Motor και η Panasonic.
Και ποια είναι τα διδάγματα που δίνει η ιστορία εταιρειών όπως η Kongō Gumi; Σύμφωνα με το Bloomberg, θα πρέπει κάποιος να επιλέξει μια σταθερή βιομηχανία και να δημιουργήσει ευέλικτες πολιτικές διαδοχής. Για να αποφύγει μια παρόμοια κατάρρευση – όπως της Kongō Gumi – θα πρέπει να εξελιχθεί ανάλογα με τις επιχειρηματικές συνθήκες, αλλά να μην παρασυρθεί από ενθουσιασμό και θυσιάσει χρηματοοικονομική σταθερότητα για κάτι που μοιάζει με ευκαιρία.
Αυτά τα μαθήματα μπορεί να ακούγονται κάπως αντιφατικά και παράδοξα. Αλλά εάν η επιτυχία ήταν εύκολη, τότε όλες οι οικογενειακές επιχειρήσεις θα έφταναν τα 1.500 λειτουργίας. Ή, έστω, τα 235 χρόνια του καφενείου στον Λαύκο του Πηλίου…
