Οι πληροφορίες στην ανάρτηση αυτή προέρχονται από την διδακτορική διατριβή του κ. Αθανασίου Μπέτα [1] και τις σχετικές δημοσιεύσεις του [2].
—-
Ο Νικόλαος Ματσάγγος (1853-1927) γεννήθηκε στο Κατηχώρι από πλούσια οικογένεια. Ο πατέρας του, Ιωάννης Ματσάγγος, ήταν ένας από τους ανθρώπους της περιοχής που υπέγραψε την αίτηση στον σουλτάνο στα 1841 για να τους επιτρέψει να δημιουργηθεί ο σημερινός Βόλος. Μαθαίνουμε πως ο Νικόλαος έγινε στόχος απαγωγής από ληστές. O ίδιος την γλύτωσε αλλά όχι δύο άτομα του υπηρετικού προσωπικού, τα οποία απελευθερώθησαν κατόπιν πληρωμής λύτρων. Στα 1890 μαζί με συγγενείς του από την πλευρά της γυναίκας του (Μαριάνθη Καρακίτη) ο Ν. Ματσάγγος ανοίγει καπνοπωλείο στην Δημητριάδος και Κουταρέλια. Σιγά-σιγά ανοίγει εργαστήριο στο χώρο του σημερινού εργοστασίου και επεκτείνει τις εργασίες του. Στα 1910 μετατρέπει την επιχείρηση του σε εταιρεία μαζί με τους γιους του Ιωάννη και Κωνσταντίνο . Στα 1919 αναλαμβάνουν την διοίκηση της εταιρείας οι γιοι του. Στα 1924 γίνεται μεγάλη επέκταση των εγκαταστάσεων του εργοστασίου. Η καπνοβιομηχανία (πια) Αφων Ματσάγγου γίνεται κατακτά μεγάλο μέρος της ελληνικής αγοράς – το 15% στην δεκαετία του 20 στο 25% στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Ενδιαφέρον έχει να σημειώσουμε πως παρόλη την πυρκαγιά που κατέστρεψε πρώτες ύλες και κομμάτι του εργοστασίου από τον γερμανικό βομβαρδισμό της 15/3/1941, η επιχείρηση συνέχισε να δουλεύει στην διάρκεια της Κατοχής και μετά τον πόλεμο. Όμως το τέλος της δεκαετίας του 50 και μετά συρρικνώνεται. Οι ζημιές των σεισμών και η αδυναμία άντλησης κεφαλαίων για τον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό του εργοστασίου οδήγησαν την επιχείρηση σε πτώχευση και σε άγονο πλειστηριασμό για να καταλήξει στο ελληνικό δημόσιο. Μεγαλόπνοα σχέδια που δεν πραγματοποιήθηκαν αποτέλεσαν το κύκνειο άσμα της ιστορικής αυτής επιχείρησης που έκλεισε τελικά το 1972.
Από τις πολλές πληροφορίες που περιέχει η διατριβή του κ. Μπέτα [1] με εντυπωσίασαν οι πληροφορίες για την καταγωγή των εργατών και την παιδική εργασία. «Στο Ματσάγγο δούλεψε όλος ο Βόλος…» λέγαν πολλοί. Από τα μητρώα προσωπικού, μαθαίνουμε ότι ενώ στα 1919 η επιχείρηση απασχολούσε 30 άτομα, έφτασε τα 350 στα 1924, για να φτάσει τα 1000 περίπου στα 1940, και τα 1800 στα 1948 που μάλλον ήταν και το μέγιστο της απασχόλησης. Η πλειονότητα των εργαζομένων ήταν γυναίκες περίπου 3 προς 1 μέχρι το 1960. Η προτίμηση αυτή βασίζονταν στην επικρατούσα άποψη ότι οι γυναίκες ήταν καλύτερες σε λεπτές εργασίες χειρός. Μια εκτίμηση για τον τόπο καταγωγής των εργατών (1945), μας λέει ότι 39% ήταν από το Βόλος, 17% από το Πήλιο, 17% από την Μικρά Ασία, 14% από την υπόλοιπη Θεσσαλία και 11% από άλλες πόλεις της Ελλάδας. Αυτή είναι μια κατανομή που δείχνει τη συμμετοχή των προσφύγων, καθώς και τις πρόωρες τάσεις αστυφιλίας που συνέτειναν στην αύξηση του πληθυσμού του Βόλου. Το ποσοστό των προσφύγων ήταν πολύ μεγαλύτερο στο τέλος της δεκαετίας του 1920 (σχεδόν 50%).
Συγκλονιστική είναι η μαρτυρία της παιδικής εργασίας πριν τον 2ο Π.Π. Προπολεμικά 5% των εργαζομένων άρχισαν να δουλεύουν στο εργοστάσιο στην ηλικία των 7-13 ετών (σχεδόν όλα κοριτσάκια!), ενω 20% άρχισαν μεταξύ 14 και 17 χρονών (10 προς ένα κορίτσια)!… Σημειωτέον ότι η νομοθεσία για την απαγόρευση της παιδικής εργασίας είχε ψηφιστεί από την κυβέρνηση Βενιζέλου στα 1912 αλλά δεν εφαρμόστηκε.
Ευχαριστούμε την σελίδα: Η Μαγνησία στο πέρασμα του Χρόνου
